1
|
Carrasco-Querol N, Cabricano-Canga L, Bueno Hernández N, Gonçalves AQ, Caballol Angelats R, Pozo Ariza M, Martín-Borràs C, Montesó-Curto P, Castro Blanco E, Dalmau Llorca MR, Aguilar Martín C. Nutrition and Chronobiology as Key Components of Multidisciplinary Therapeutic Interventions for Fibromyalgia and Associated Chronic Fatigue Syndrome: A Narrative and Critical Review. Nutrients 2024; 16:182. [PMID: 38257075 PMCID: PMC10818822 DOI: 10.3390/nu16020182] [Citation(s) in RCA: 0] [Impact Index Per Article: 0] [Reference Citation Analysis] [What about the content of this article? (0)] [Affiliation(s)] [Abstract] [Key Words] [MESH Headings] [Grants] [Track Full Text] [Journal Information] [Subscribe] [Scholar Register] [Received: 11/30/2023] [Revised: 12/27/2023] [Accepted: 12/30/2023] [Indexed: 01/24/2024] Open
Abstract
Fibromyalgia (FM) is often accompanied by chronic fatigue syndrome (CFS). It is a poorly understood disorder that mainly affects women and leads to chronic pain, fatigue, and insomnia, among other symptoms, which decrease quality of life. Due to the inefficiency of current pharmacological treatments, increasing interest is being directed towards non-pharmacological multicomponent therapies. However, nutrition and chronobiology are often overlooked when developing multicomponent therapies. This narrative and critical review explore the relevance of nutritional and chronobiological strategies in the therapeutic management of FM and the often-associated CFS. Reviewed literature offers scientific evidence for the association of dietary habits, nutrient levels, body composition, gut microbiota imbalance, chronobiological alterations, and their interrelation with the development and severity of symptoms. This review highlights the key role of nutrition and chronobiology as relevant and indispensable components in a multidisciplinary approach to FM and CFS.
Collapse
Affiliation(s)
- Noèlia Carrasco-Querol
- Unitat de Suport a la Recerca Terres de l’Ebre, Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 43500 Tortosa, Spain; (N.B.H.); (A.Q.G.); (M.P.A.); (C.M.-B.); (E.C.B.); (C.A.M.)
| | | | - Nerea Bueno Hernández
- Unitat de Suport a la Recerca Terres de l’Ebre, Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 43500 Tortosa, Spain; (N.B.H.); (A.Q.G.); (M.P.A.); (C.M.-B.); (E.C.B.); (C.A.M.)
| | - Alessandra Queiroga Gonçalves
- Unitat de Suport a la Recerca Terres de l’Ebre, Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 43500 Tortosa, Spain; (N.B.H.); (A.Q.G.); (M.P.A.); (C.M.-B.); (E.C.B.); (C.A.M.)
- Red de Investigación en Cronicidad, Atención Primaria y Promoción de la Salud (RICAPPS), 08007 Barcelona, Spain
| | - Rosa Caballol Angelats
- Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 08007 Barcelona, Spain; (R.C.A.); (P.M.-C.); (M.R.D.L.)
- Servei d’Atenció Primària Terres de l’Ebre, Institut Català de la Salut (ICS), 43500 Tortosa, Spain
| | - Macarena Pozo Ariza
- Unitat de Suport a la Recerca Terres de l’Ebre, Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 43500 Tortosa, Spain; (N.B.H.); (A.Q.G.); (M.P.A.); (C.M.-B.); (E.C.B.); (C.A.M.)
| | - Carme Martín-Borràs
- Unitat de Suport a la Recerca Terres de l’Ebre, Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 43500 Tortosa, Spain; (N.B.H.); (A.Q.G.); (M.P.A.); (C.M.-B.); (E.C.B.); (C.A.M.)
- Departament de Fisioteràpia, Facultat de Ciencies de la Salut Blanquerna, Universitat Ramón Llull, 08025 Barcelona, Spain
| | - Pilar Montesó-Curto
- Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 08007 Barcelona, Spain; (R.C.A.); (P.M.-C.); (M.R.D.L.)
- Servei d’Atenció Primària Terres de l’Ebre, Institut Català de la Salut (ICS), 43500 Tortosa, Spain
- Departament de Medicina i Cirurgia, Facultat de Medicina i Ciències de la Salut, Universitat Rovira i Virgili (URV), 43201 Reus, Spain
| | - Elisabet Castro Blanco
- Unitat de Suport a la Recerca Terres de l’Ebre, Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 43500 Tortosa, Spain; (N.B.H.); (A.Q.G.); (M.P.A.); (C.M.-B.); (E.C.B.); (C.A.M.)
| | - Maria Rosa Dalmau Llorca
- Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 08007 Barcelona, Spain; (R.C.A.); (P.M.-C.); (M.R.D.L.)
- Servei d’Atenció Primària Terres de l’Ebre, Institut Català de la Salut (ICS), 43500 Tortosa, Spain
| | - Carina Aguilar Martín
- Unitat de Suport a la Recerca Terres de l’Ebre, Fundació Institut Universitari per a la Recerca a l’Atenció Primària de Salut Jordi Gol I Gurina (IDIAPJGol), 43500 Tortosa, Spain; (N.B.H.); (A.Q.G.); (M.P.A.); (C.M.-B.); (E.C.B.); (C.A.M.)
- Unitat d’Avaluació i Recerca, Direcció d’Atenció Primària Terres de l’Ebre i Gerència Territorial Terres de l’Ebre, Institut Català de la Salut (ICS), 43500 Tortosa, Spain
| |
Collapse
|
2
|
Chaves-Filho AM, Braniff O, Angelova A, Deng Y, Tremblay MÈ. Chronic inflammation, neuroglial dysfunction, and plasmalogen deficiency as a new pathobiological hypothesis addressing the overlap between post-COVID-19 symptoms and myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome. Brain Res Bull 2023; 201:110702. [PMID: 37423295 DOI: 10.1016/j.brainresbull.2023.110702] [Citation(s) in RCA: 3] [Impact Index Per Article: 3.0] [Reference Citation Analysis] [What about the content of this article? (0)] [Affiliation(s)] [Abstract] [Key Words] [MESH Headings] [Track Full Text] [Journal Information] [Subscribe] [Scholar Register] [Received: 03/10/2023] [Revised: 05/13/2023] [Accepted: 07/06/2023] [Indexed: 07/11/2023]
Abstract
After five waves of coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreaks, it has been recognized that a significant portion of the affected individuals developed long-term debilitating symptoms marked by chronic fatigue, cognitive difficulties ("brain fog"), post-exertional malaise, and autonomic dysfunction. The onset, progression, and clinical presentation of this condition, generically named post-COVID-19 syndrome, overlap significantly with another enigmatic condition, referred to as myalgic encephalomyelitis/chronic fatigue syndrome (ME/CFS). Several pathobiological mechanisms have been proposed for ME/CFS, including redox imbalance, systemic and central nervous system inflammation, and mitochondrial dysfunction. Chronic inflammation and glial pathological reactivity are common hallmarks of several neurodegenerative and neuropsychiatric disorders and have been consistently associated with reduced central and peripheral levels of plasmalogens, one of the major phospholipid components of cell membranes with several homeostatic functions. Of great interest, recent evidence revealed a significant reduction of plasmalogen contents, biosynthesis, and metabolism in ME/CFS and acute COVID-19, with a strong association to symptom severity and other relevant clinical outcomes. These bioactive lipids have increasingly attracted attention due to their reduced levels representing a common pathophysiological manifestation between several disorders associated with aging and chronic inflammation. However, alterations in plasmalogen levels or their lipidic metabolism have not yet been examined in individuals suffering from post-COVID-19 symptoms. Here, we proposed a pathobiological model for post-COVID-19 and ME/CFS based on their common inflammation and dysfunctional glial reactivity, and highlighted the emerging implications of plasmalogen deficiency in the underlying mechanisms. Along with the promising outcomes of plasmalogen replacement therapy (PRT) for various neurodegenerative/neuropsychiatric disorders, we sought to propose PRT as a simple, effective, and safe strategy for the potential relief of the debilitating symptoms associated with ME/CFS and post-COVID-19 syndrome.
Collapse
Affiliation(s)
| | - Olivia Braniff
- Division of Medical Sciences, University of Victoria, Victoria, British Columbia, Canada
| | - Angelina Angelova
- Université Paris-Saclay, CNRS, Institut Galien Paris-Saclay, F-91400 Orsay, France
| | - Yuru Deng
- Wenzhou Institute, University of Chinese Academy of Sciences, Wenzhou, China.
| | - Marie-Ève Tremblay
- Division of Medical Sciences, University of Victoria, Victoria, British Columbia, Canada; Department of Molecular Medicine, Université Laval, Québec City, Québec, Canada; Neurology and Neurosurgery Department, McGill University, Montréal, Québec, Canada; Department of Biochemistry and Molecular Biology, University of British Columbia, Vancouver, British Columbia, Canada; Centre for Advanced Materials and Related Technology (CAMTEC) and Institute on Aging and Lifelong Health (IALH), University of Victoria, Victoria, British Columbia, Canada.
| |
Collapse
|